Ons zorgstelsel blijkt tien jaar na invoering niet beter en niet toegankelijker. Tot overmaat van ramp wél duurder, schrijven Corrie van Brenk, Renske Leijten, Jan Slagter, Martien Wijnen, Frans Slangen, Herman Suichies en Cobie Groenendijk.
Zelfs het Centraal Bureau voor de Statistiek geloofde er heilig in. ,,Kosteneffectief, toegankelijk en van hoge kwaliteit”, schreef de rekenmeester in 2003. Recente cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) leren echter dat dit stelsel enorm duur is.
Kosten
In landen waar een groter percentage van de zorg betaald wordt uit private verzekeringen is het stelsel duurder, toont OESO aan. In landen waar een groter deel wordt betaald door een zorgfonds zijn de kosten lager. Private verzekeraars vergroten de bureaucratie en drijven de prijs op. In Nederland geven we 1.365 euro per jaar per persoon méér aan zorg uit dan andere landen. Curatieve zorgkosten (ziekenhuis, huisarts) laten zien dat dit systeem niet kosteneffectief is. Voor de invoering lagen de kosten onder het Europese gemiddelde. Na invoering schoten we erbovenuit. De kosten voor curatieve zorg stegen van 26,2 miljard in 2006 naar 36,2 in 2014. Vooral het ziekenhuisbudget groeide: van 13,7 miljard in 2005 naar 23,1 nu. Huishoudens draaiden er voor op: Follow the Money, een platform voor onderzoeksjournalistiek, toonde aan dat zij nu 20 miljard meer aan zorg betalen dan in 2004. In tegenstelling tot werkgevers, zij betalen 400 miljoen minder.
Toegankelijkheid
Gezamenlijk betaalde zorg verschoof naar de individuele rekeing. Het eigen risico zorgt voor een hogere premie voor zieken om de premie van gezonde mensen te drukken. De zorg wordt zo ontoegankelijker. In 2014 konden 800.000 klanten van de vier grootste verzekeraars hun eigen risico niet betalen. En 92 procent van de doktersassistenten geeft aan dat zij regelmatig patiënten de deur wijzen wegens betaalproblemen. Ook de wachtlijsten zijn weer terug. Afdelingen Spoedeisende Hulp van 19 ziekenhuizen in Noord-Holland en Flevoland kondigden vorig jaar 2.300 keer een opnamestop af. In de geestelijke gezondheidszorg zijn de wachttijden onverantwoord hoog.
Kwaliteit
De zorg werd dus niet goedkoper, laat staan toegankelijker. Toch meent minister Schippers dat we het beste stelsel ter wereld hebben, verwijzend naar gesponsord onderzoek van Euro Health Consumer Index. RIVM-er Michael van den Berg maakt gehakt van dat rapport: het is gegoochel met cijfers. Kijken we naar betrouwbaardere onderzoeken, dan krijgt Nederland veel minder waardering. Op de algemeen gerespecteerde NUMBEO-lijst van goede zorgstelsels staan we op plek 29. In de Bloomberg-lijst: plek 40.
Nationaal ZorgFonds
Nederlanders zetten de zorg in de top drie van maatschappelijke problemen, aldus het Sociaal en Cultureel Planbureau. Tijd om het roer om te gooien. Tijd voor één Nationaal ZorgFonds dat de verzekeraars vervangt, het vertrouwen in de professional herstelt, hem tijd geeft voor patiënten. Dan besparen we pas geld. Geen winsten meer voor verzekeraars, geen geld naar marketing. En goedkopere medicijnen door centrale inkoop. Eén fonds doet de stroom contracten als gevolg van tientallen verschillende polissen opdrogen. Eindelijk komen we dan toe aan visie voor de lange termijn, die structurele investeringen in preventie mogelijk maakt. Nu voorkomen dat we later ziek worden, zorgt voor een grote besparing. De boete op ziek zijn, het eigen risico, schaffen we af. Het is tijd voor een stelsel dat haar beloftes wel waar kan maken.
Cobie Groenendijk, psychiater. Jan Slagter, voorzitter Omroep Max. Frans Slangen, KBO Brabant. Corrie van Brenk, FNV Zorg & Welzijn. Herman Suichies, voorzitter Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen. Renske Leijten, SP-Tweede Kamerlid. Martien Wijnen, voorzitter FNV Zorg & Welzijn. Lees ook het manifest ‘Zorg voor en van iedereen’.
Bron: NRC, 4 augustus 2016
evert kleingeld zegt
Ja dat is een prima analyse. En wat is een nationaal zorgfonds? Nou bepaald niet het ‘zorginstituut’ want dat is de rechtsopvolger van het CVZ = het College van Zorgverzekeraars. En wat is het dan wel?
Nou dit volgens mij: Terug naar het ziekenfonds.
Zelfs Margareth Thatcher die alles geprivatiseerd heeft in het VK wat er maar te privatiseren viel is met haar vingers van de NHS afgebleven.
Wat mij betreft een juiste analyse. Het hele stelsel deugt niet en zelfs de achterliggende gedachte deugt voor geen meter want er zijn nu eenmaal kerntaken die de staat niet kan en niet mag afschuiven op de private sector.
Wat mij betreft is de hele privatiseerneurose veel te ver gegaan. Ik zie ook het openbaar vervoer als een kerntaak van de overheid bijvoorbeeld en de hele opsplitsing en de Prorail geschiedenis is ook te krankzinnig om los te lopen.
Maar met deze analyse ben ik het geheel eens en misschien krijgt Nederland nog wel eens een regering die het puin gaat ruimen van de paarse coalitie des Onheils.
Michiel Verkoulen zegt
Het Nationaal Zorgfonds is een onzalig plan – Opinie in NRC 11 augustus 2016 om 19:56
Geen enkel zorgstelsel is perfect, maar we mogen in Nederland trots zijn op onze zorg, meent zorgeconoom Michiel Verkoulen. Hij is zorgeconoom bij Zorgvuldig Advies
‘Schaf de zorgverzekeraars af en stel een nationaal zorgfonds in’, zo betogen Corrie van Brenk c.s. (NRC 4/8). De analyse van de auteurs deugt niet en hun oplossing is schadelijk. Het Nationaal Zorgfonds zou een oplossing zijn voor een allegaartje aan ongelijksoortige problemen.
De auteurs beweren dat Nederland een duur zorgstelsel heeft vanwege de private zorgverzekeraars. De belangrijkste reden voor de hoge zorguitgaven laten ze buiten beschouwing: we hebben in Nederland meer zorg dan in de meeste andere landen. Frankrijk geeft de helft uit van wat wij besteden aan langdurige zorg, Duitsland nauwelijks de helft aan geestelijke gezondheidszorg. En het publieke zorgstelsel in Engeland vergoedt veel dure kankermedicijnen niet.
Pleiten de auteurs voor minder zorg? De eigen betalingen waren in Nederland altijd relatief laag, maar zijn de afgelopen jaren inderdaad gestegen. Dat kan de politiek morgen veranderen, daar hoeft het zorgstelsel niet voor op de schop. De auteurs willen verder het basispakket van zorg uitbreiden met onder meer fysiotherapie en GGZ. Ook dat kan binnen het huidige stelsel, maar dit pleidooi is wel in tegenspraak met het doel de zorg goedkoper te maken. Sommige zorgaanbieders beklagen zich over de macht van de zorgverzekeraars.
“Wie zo’n revolutie bepleit, moet een steekhoudende probleemanalyse maken”
Die macht wordt met één oppermachtige zorginkoper juist sterk uitgebreid. In landen met een publiek zorgfonds blijken dit logge en machtige bureaucratieën te zijn die nauwelijks door publiek, politiek of zorgaanbieders te beteugelen zijn. De auteurs beweren op basis van een ranglijst van Bloomberg dat ons zorgstelsel geen waar voor het geld biedt. Bloomberg deelt slechts de levensverwachting in een land door de uitgaven aan zorg.
Die levensverwachting is echter afhankelijk van vele zaken zoals eetgewoonten, beweging, gezonde lucht. Doen alsof levensduur alleen afhankelijk is van (de uitgaven aan) zorg is misleidend. Het artikel rept ook over de ‘algemeen gerespecteerde NUMBEO-lijst’ waar Nederland slechts 29e zou zijn. Wie checkt ziet dat het om een ultrakorte enquête gaat die door 111 mensen is ingevuld. Nederland zou minder goede zorg hebben dan Jordanië en Sri Lanka. Wie zulke argumenten gebruikt, laadt de verdenking van opportunisme op zich.
Ten slotte beweren de auteurs dat de marketing door zorgverzekeraars duur is. Concurrerende bedrijven geven geld uit aan marketingcampagnes, maar overheden doen dat ook. Het grootste deel daarvan bestaat uit het adviseren van verzekerden met vragen over de zorg en de verzekering. Juist daarin is het zorgstelsel gegroeid; meer aandacht voor behoeften van patiënten en voor verbetering van kwaliteit.
Het Nationaal Zorgfonds is een onzalig plan dat de toets der kritiek niet doorstaat. De schrijvers willen een ingrijpende, ideologisch gemotiveerde, dure hervorming van de gezondheidszorg. Wie zo’n revolutie bepleit, dient een steekhoudende probleemanalyse te maken en een consistent plan te presenteren. Het Nationaal Zorgfonds is een onzalig plan dat de toets der kritiek niet doorstaat.
H.A.Komdeur zegt
Kan dhr. Verkoulen misschien ook uitleggen waarom een verdragsgerechtigde in Frankrijk buitensporig moet betalen voor zijn zorg indien de kosten in Frankrijk slechts de helft zijn dan die in Nederland, terwijl diezelfde verdrachtsgerechtigde zelfs geen aanspraak kan maken op vergoedingen uit de Wlz.
Theodora Besse zegt
Michiel Verkoulen weet kennelijk het antwoord niet op deze vraag. Een deel van het antwoord ligt in het feit dat de NL regering van mening is dat verdragsgerechtigden “uit solidariteit” moeten meebetalen aan het NL zorgstelsel. Dat gepensioneerde emigranten in hun jonge jaren uit solidariteit hebben moeten bijdragen aan de zorgkosten voor de ouderen van toen wordt voor het gemak vergeten. Evenals het feit dat verdragsgerechtigden in het algemeen geen beroep meer doen en gedeeltelijk ook niet meer kúnnen doen (WLZ) op datzelfde NL zorgstelsel en dus op de solidariteit van de NL jongeren van nu. En evenals het feit dat NL emigranten niet langer het NL zorgstelsel en zijn ellenlange wachtlijsten belasten.
Misschien kan Michiel antwoorden op deze vraag:
“Vind je het redelijk dat ondanks al deze feiten verdragsgerechtigden in Frankrijk aan verdragsbijdragen zo’n 75% van de NL premies ZVW betalen, terwijl hun zorgkosten (volgens jou) slechts 50% bedragen van die van de zorg in NL? “