Verlies van Nederlanderschap kan optreden bij Nederlanders in het buitenland. Er zijn grofweg drie categorieën van gedupeerden:

• Zij die niet binnen tien jaar nadat zij hun laatste Nederlandse paspoort hebben gekregen een nieuw Nederlands paspoort hebben aangevraagd
• Zij die door vrijwillig aannemen van een andere nationaliteit geen Nederlander meer zijn
• Zij die strikt genomen onder de tweede categorie vallen maar desondanks nog tientallen jaren elke vijf jaar een nieuw Nederlands paspoort hebben gekregen en denken dat zij nog Nederlander zijn.

Mogelijk Nederlanderschap terug

Voor de eerste categorie komt mogelijk een herstelregeling die hen in staat stelt het Nederlanderschap te herkrijgen. De regeling is bedoeld voor mensen die ná 1 april 2013 en vóór de inwerkingtreding van de wetswijziging door de tien jarige verliestermijn hun Nederlanderschap zijn verloren. Deze herstelmogelijkheid zal gedurende één jaar na inwerkingtreding van de wet open staan. Staatssecretaris Dijkhoff heeft de Kamer  geïnformeerd dat hij het voorstel een herstelmogelijkheid te creëren voor gedupeerden van de tien jarige verliestermijn omarmt.

Fantastisch nieuws voor diegenen die bijvoorbeeld voor 1 april 2013 een nieuw Nederlands paspoort hebben aangevraagd maar het niet voor 1 april 2013 verstrekt hebben gekregen. Zij kregen te horen dat zij vanaf 1 april 2013 volautomatisch hun Nederlandse nationaliteit, én dus ook hun burgerschap van de Europese Unie, kwijt waren”, zegt Hermie de Voer, advocaat bij Everaert Advocaten Immigration Lawyers.

Toch verlies Nederlanderschap?

Het is de vraag of er voor oud-Nederlanders die door het vrijwillig aannemen van een andere nationaliteit geen Nederlander meer zijn ook een optieregeling komt. Voor deze categorie is het zogenaamde “Brienen-amendement” (nr. 31) ingediend dat de mogelijkheid biedt tot herstel van het Nederlanderschap als dat is verloren door vrijwillige verkrijging van een andere nationaliteit. Het amendement is vernoemd naar Carla Brienen, een ex-Nederlander. Om een huis te kunnen kopen op Mauritius en verlost te worden van het aanvragen van verblijfsvergunningen en werkvergunningen, had zij de Mauritiaanse nationaliteit aangenomen. Zonder dat zij dit wist of ook maar vermoedde verloor zij daardoor automatisch haar Nederlandse nationaliteit. De Staatssecretaris is van mening dat geen sprake is van rechtsonduidelijkheid en acht een herstelregeling niet opportuun.

Spijtoptantenregeling: een dooie mus?

Hermie de Voer, advocaat bij Everaert Advocaten Immigration Lawyers komt met de volgende kritische kanttekeningen:

Nadat de Nationale Ombudsman een rapport uitbrengt en adviseert een spijtoptantenregeling in te stellen voor mensen die onbedoeld en onbewust hun Nederlanderschap zijn kwijt geraakt, komt de Staatssecretaris met het wetsvoorstel Hij vindt gelukkig ook dat hij iets voor deze mensen moet doen zodat zij op een makkelijker manier hun verloren gegane Nederlanderschap terug kunnen krijgen. Dus hij geeft ze de mogelijkheid om binnen een jaar na inwerkingtreding van de nieuwe wet in hun land van verblijf het Nederlanderschap terug te krijgen door optie… maar wél onder de voorwaarde dat zij afstand doen van hun andere nationaliteit!

En toen was ik even sprakeloos en ook verontwaardigd door zoveel onbegrip van de kant van de Haagse wetgever.

Hier wordt wetgeving bedacht waar niemand gebruik van zal maken en die geen recht doet aan de situatie van deze groep oud-Nederlanders. Want ga maar na: Els was al die tijd een Nederlandse en Zuid-Afrikaanse in Zuid-Afrika. Haar man is Zuid-Afrikaans. Haar kinderen hebben zowel de Nederlandse als de Zuid-Afrikaanse nationaliteit. Als zij tijdig haar Nederlandse paspoort had verlengd had zij tot haar dood dubbele nationaliteit kunnen houden. Als zij zich een jaar in Nederland vestigt en daarna opteert verkrijgt zij naast haar Zuid-Afrikaanse nationaliteit opnieuw het Nederlanderschap en krijgt zij weer dubbele nationaliteit.

Alleen wanneer zij in Zuid-Afrika zou opteren op basis van de voorgestelde herstelmogelijkheid, moet zij afstand doen van haar Zuid-Afrikaanse nationaliteit en als Nederlandse een verblijfsvergunning aanvragen in haar woonplaats. Dat gaat zij niet doen! Daar heeft zij niets aan. Het doet haar situatie geen recht.

Het is daarom ook geen spijtoptantenregeling. Een spijtoptantenregeling is een herstelregeling die er voor zorgt dat de situatie wordt hersteld in zijn oorspronkelijke staat, zoals die was voor het verlies van het Nederlanderschap. Dat is hier niet het geval.

Het is bovendien in strijd met het evenredigheidsbeginsel om mensen die wonen in het land waarvan zij de nationaliteit bezitten afstand te laten doen van die nationaliteit en hen zodoende te dwingen vreemdeling te worden in eigen land. En dat terwijl hun gezinsleden veelal of dubbele nationaliteit zullen hebben, of de nationaliteit van het land waar zij wonen. Spijtoptanten worden door Den Haag dus blij gemaakt met een dode mus.

Stemming wetsvoorstel 33.852

Eelco Keij vraagt zich naar aanleiding van dit wetsvoorstel, en de terughoudendheid van de regering, af waarom er niet een veel breder bereik voor het herstel in de nieuwe wet wordt opgenomen?

Aangezien dit wetsvoorstel al eerder door de Tweede Kamer is aangenomen, hoeft het nu alleen nog maar door de Eerste Kamer om in werking te treden (met wat kleine formele tussenstapjes, maar goed). In de nadagen van het huidige kabinet, ondanks een fikse electorale afstraffing afgelopen maart, is besloten dit wetsvoorstel toch plenair in de Eerste Kamer te behandelen en wel op 26 september a.s. Normaliter volgt dan een week later de stemming. De Eerste Kamer heeft 75 leden en met een meerderheid van 38 stemmen is de wet erdoor. Mocht u zich willen mengen in deze discussie dan kunt u contact opnemen met een senator van uw politieke voorkeur.

De vermoedelijke woordvoerders zijn (opgave Eelco Keij):

• VVD: Menno Knip (m.knip@eerstekamer.nl)
• CDA: Ria Oomen-Ruijten (ria.oomen-ruijten@eerstekamer.nl)
• D66: Petra Stienen (@ via deze link)
• SP: Anneke Wezel (@ via deze link)
• PvdA: Jopie Nooren (jopie.nooren@eerstekamer.nl)
• GroenLinks: Tineke Strik (t.strik@eerstekamer.nl)
• ChristenUnie: Mirjam Bikker (via deze link)

Bronnen: Everaert advocaten (website), 21 juni 2016 (website), 24 oktober 2016); Eelco Keij (website), 17 augustus 2017