Onderstaande brief zond het Bestuur van de VBNGB op 7 februari 2017 aan staatssecretaris Wiebes
Hooggeachte heer,
Hierbij wil ik uw aandacht vragen voor een onderwerp dat belangrijk is voor de leden van onze vereniging. Het onderwerp heeft de volksvertegenwoordiging gepasseerd, maar hierbij zijn de belangen van de betrokken burgers naar onze mening onvoldoende in acht genomen.
Het vrije verkeer van EU burgers is een van de hoekstenen van de Europese Unie. Het permanente verblijfsrecht in een ander EU land maakt hier deel van uit. Om uiteenlopende redenen hebben meer dan honderdduizend Nederlanders, waaronder veel gepensioneerden, van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. De Nederlandse overheid heeft in het recente verleden echter een aantal maatregelen genomen die het emigreren bemoeilijken dan wel het terugkeren naar Nederland noodzakelijk maken. Een van die maatregelen is de regeling kwalificerende buitenlandse belastingplicht (kbb).
Deze regeling, ingegaan op 1 januari 2015, ontneemt Nederlands belastingplichtigen die buiten de EER, Zwitserland en de BES landen wonen de tot dan toe bestaande mogelijkheid tot Nederlandse belastingvoordelen als heffingskorting en aftrekposten. Woont men wel binnen de genoemde landen dan zal men de fiscale voordelen verliezen als men niet voldoet aan bepaalde voorwaarden. Deze belastingplichtigen zijn vaak voor het grootste deel van hun inkomen onderworpen aan de hoge Nederlandse belastingtarieven. Wij zien dit als onverantwoord. Het lijkt ons ondenkbaar dat voor een groep binnenlands belastingplichtige in een klap de belastingvoordelen zouden worden geschrapt.
De regeling kbb is ingegaan zonder veel voorlichting, zonder respectering van bestaande gevallen, zonder overgangsregeling en zonder compenserende maatregelen. Dit heeft tot gevolg dat velen die niet aan de kbb voorwaarden voldoen een grote netto inkomensval vanaf 2015 mogen verwachten. Buitenlands belastingplichtigen kunnen, anders dan door te remigreren, niet beïnvloeden of zij kwalificeren of niet. Het belastingverdrag tussen Nederland en het woonland bepaalt hoe het heffingsrecht over de diverse inkomensbestanddelen is verdeeld. Deze verdragen worden nu volgtijdelijk vernieuwd, waardoor bij veel emigranten onzekerheid bestaat. Deze onzekerheid is er niet bij emigranten buiten het geografische gebied dat de kbb bestrijkt. Zij verliezen, zoals gezegd, hoe dan ook de belastingvoordelen. Onder de geëmigreerde gepensioneerden binnen dit gebied zijn het vooral degenen met een in Nederland belast overheidspensioen en een in het woonland belaste AOW, die door de regeling worden getroffen. Daar de Nederlandse overheid het doel heeft het heffingsrecht over alle fiscaal gefacilieerde pensioenen zo veel mogelijk aan zich te trekken zullen in de nabije toekomst ook emigranten met een bedrijfspensioen belasting daarover moeten betalen in Nederland en mogelijk met de negatieve effecten van de regeling kbb worden geconfronteerd. Bijzonder kwetsbaar zijn hierbij diegenen die ook in een ander land dan Nederland of het woonland hun pensioen opgebouwd hebben. Indien het heffingsrecht over dat deel van het pensioen aan dat land is toegewezen maakt de emigrant weinig kans te voldoen aan de 90% eis. Gezien de toenemende arbeidsmobiliteit neemt de kans op het niet langer voldoen aan de 90% eis daardoor toe.
Wij hebben de indruk dat de regeling is ingevoerd zonder al te veel onderzoek naar de consequenties ervan. Helaas zijn bij de parlementaire behandeling van de wetswijziging geen rekenvoorbeelden gegeven van die gevolgen. Pas bij de behandeling van het belastingverdrag met Duitsland zijn aan de Eerste Kamer (bij de behandeling van het verdrag in de Tweede Kamer werden wel de voor de regeling kbb gunstige verandering in bedrijfspensioenen genoemd, niet de voor overheidspensioenen negatieve effecten) enkele rekenvoorbeelden gepresenteerd. Deze moesten aantonen, dat het met de consequenties van de regeling kbb wel meeviel, in ieder geval in vergelijking met de verminderde belasting op de AOW voor ontvangers van een Nederlands overheidspensioen in Duitsland als gevolg van dat verdrag. Deze rekenvoorbeelden, die aanduiden hoe de regering dacht over de effecten van de regeling kbb, geven inderdaad een tamelijk gunstig beeld. Ze zijn echter sterk geflatteerd en op een punt zelfs onjuist. Deze bewering wordt in bijlage 1 nader toegelicht.
Uit berichten van onze leden blijkt dat de door de regeling veroorzaakte belastingverhoging behoorlijk kan oplopen. Vooral in geval van combinatie van meerdere aftrekposten komt dit voor. De hoogst gemelde teruggang in netto inkomen bedroeg 13.000 € per jaar, zijnde 50% van het netto inkomen. De niet meer aftrekbare hypotheekrente is hierbij doorgaans de grootste factor. Echter ook zonder deze post kunnen emigranten pijnlijk door de maatregel worden getroffen. In bijlage 2 zijn voorbeelden van onze leden opgenomen, een met en een zonder hypotheekrenteaftrek.
Grote inkomensverliezen als gevolg van de regeling kunnen alleen worden opgevangen door ingrijpende maatregelen als het verkopen van het eigen huis en/of remigreren. Het niet respecteren van bestaande gevallen komt voor betrokkenen keihard aan.
Wat de uitvoering van de regeling kbb betreft hebben wij de indruk dat deze overhaast heeft plaatsgevonden. De voor het kwalificeren benodigde inkomensverklaring was op het moment waarop aangifte kon worden gedaan slechts in drie vreemde talen beschikbaar. Bovendien stond, naar later bleek ten onrechte, op de toelichting van het aangifteformulier vermeld dat de aangifte niet eerder mocht worden opgestuurd dan de inkomensverklaring. De inkomensverklaring moest dus eerst. Belastingplichtigen die hieraan gevolg gaven en hun inkomensverklaring in een vreemde taal ter ondertekening aan de belastingdienst in hun woonland voorlegden werden vaak zonder handtekening weggestuurd. Maanden later zijn er formulieren in meer talen ter beschikking gesteld. De belastingdienst heeft hier geen speciale bekendheid aan gegeven. Deze taak heeft onze vereniging op zich genomen. Uiteraard kunnen wij niet alle buitenlands belastingplichtigen bereiken, zodat menig belastingplichtige dit ontgaan zal zijn. Verder is de procedure voor de inkomensverklaring weliswaar aan de ministeries van financiën van de betrokken woonlanden gestuurd, maar er is geen garantie verkregen dat deze landen wel actief wilden meewerken aan de afgifte ervan, zoals wij in de praktijk merken. Indien een ministerie de onder zijn bevoegdheid staande belastingkantoren deze medewerking niet oplegt is het de beslissing van de behandelende belastingfunctionaris of de inkomensverklaring wordt ondertekend – en dus of de Nederlandse belastingplichtige kwalificeert – of niet. Dat lijkt ons een ongewenste situatie.
Wij aanvaarden dat het doel van de kbb regeling was overeenstemming met het EU recht te bewerkstelligen Op grond van bovenstaande overwegingen verzoeken wij u echter de regeling kbb in heroverweging te nemen en te zoeken naar versoepeling van de regeling dan wel een alternatief waarbij voorkomen wordt dat een kleine groep emigranten zwaar belast wordt en een grote groep aspirant emigranten van het gebruik maken van het recht op vrij verkeer binnen de EU wordt afgehouden. Voor een versoepeling staan verschillende mogelijkheden open. Zo zou herinvoering van de keuze voor behandeling als binnenlands belastingplichtige kunnen plaatsvinden met weglating van de door het in het arrest Gielen getoonde bezwaren van het Europese Hof van Justitie, zoals deze in noodmaatregelen voordat de kbb werd ingevoerd al op afdoende wijze waren uitgewerkt. Een tweede mogelijkheid zou zijn de 90% eis te laten vallen en over te gaan op een systeem van proportionele toekenning van belastingvoordelen naar rato van het in Nederland belast inkomen als aandeel van het wereldinkomen. Onzes inziens laat de Schumacker jurisprudentie van het EHvJ, en het internationale recht in het algemeen, dat toe, zeker als de bestaande clausule blijft bestaan dat Nederland als bronland rekening mag houden met de door woonlanden al toegekende fiscale voordelen. Het minst ingrijpend, maar ook het minst effectief, zou zijn overname van de door de Europese Commissie in de jaren negentig aanbevolen minimumgrens van 75% in plaats van 90%, zoals deze door sommige landen wel gehanteerd wordt.
Hoogachtend,
Vereniging Belangenbehartiging Nederlands Gepensioneerden in het Buitenland
Cees van der Wiel
Voorzitter
Bijlage 1: Commentaar op de rekenvoorbeelden
Bijlage 2: Enkele voorbeelden
ECLI:NL:RBZWB:2018:6371 Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 09-11-2018, BRE – 18 _ 2050
Datum uitspraak: 09-11-2018 Datum publicatie: 22-02-2019 Rechtsgebieden: Belastingrecht Bijzondere kenmerken: Eerste aanleg – enkelvoudig, Mondelinge uitspraak Vindplaatsen: Viditax (FutD), 22-02-2019 FutD 2019-0520 FutD 2019-0521 V-N Vandaag 2019/422 Rechtspraak.nl Inhoudsindicatie:
Kwalificerende buitenlandse belastingplicht, artikel 7.8 van de Wet IB 2001 Vanaf 1 januari 2015 kan belanghebbende niet meer kiezen voor behandeling als binnenlandse belastingplichtige omdat hij woonachtig is in Turkije en dat land niet is opgenomen in de regeling voor de kwalificerende buitenlandse belastingplicht. Belanghebbende stelt dat er sprake is van discriminatie nu inwoners van Zwitserland en de BES-eilanden wel gebruik kunnen maken van de regeling voor de kwalificerende buitenlandse belastingplicht. Inwoners van Turkije zijn volgens de rechtbank echter niet vergelijkbaar met inwoners van Zwitserland of de BES-eilanden. Er is dan ook geen sprake van verboden discriminatie. Daarnaast merkt de rechtbank op dat er een rechtvaardiging bestaat voor het onderscheid. De wetgever heeft het onderscheid op basis van inwonerschap bewust aanvaard mede uit overwegingen van uitvoerbaarheid en eenvoudige en eenduidige wetgeving. De inperking van de landenkring in artikel 7.8, zesde lid, van de Wet IB 2001 is niet evident van redelijke grond ontbloot. De wetgever heeft zijn ruime beoordelingsvrijheid niet overschreden.