Gastenboek

Blogpost: Nederlandse bewoners de dupe van Belgische pensioenhervorming

Onderwerp: Verschuiving van pensioenrecht naar bijstandsuitkering door aangepaste wetgeving

Veel Nederlanders die in België wonen, werken of daar een stabiel leven hebben opgebouwd, dachten voorheen ‘safe’ te zitten met hun pensioenopbouw. Het idee was dat het Belgische minimumgewaarborgd pensioen een betrouwbaar vangnet bood, vergelijkbaar met de Nederlandse AOW (Algemene Ouderdomswet): een basiszekerheid om niet in de bijstand te belanden.
Tot voor kort klopte dat beeld ook. Het Belgische minimumgewaarborgd pensioen was niet afhankelijk van het aantal gewerkte jaren, maar werd toegekend op basis van een voldoende lange loopbaan, waarin ook gelijkgestelde periodes (zoals werkloosheid, ziekte of loopbaanonderbreking) konden meetellen.
Als recente Belgische pensioenhervorming doorgaat zal dat fundamenteel veranderen.
De toegang tot het minimumpensioen is voortaan gekoppeld aan minstens 30 jaar effectieve werkjaren – dus jaren waarin daadwerkelijk werd gewerkt. Dat betekent dat gelijkgestelde periodes grotendeels niet meer meetellen. En juist die verschuiving – van een beoordeling op basis van loopbaanjaren naar effectieve werkjaren – brengt veel Nederlanders in België, ook zij die er al decennia wonen, in de problemen. Zij zien hun pensioenrechten plots dalen en dreigen in zowel België als Nederland op bijstandsniveau te belanden.
Het probleem: geen harmonisatie, wel verscherpte toegang
Het Europese recht coördineert sociale zekerheid; het harmoniseert deze niet. Dat betekent dat landen hun eigen pensioenstelsels mogen behouden, met soms ingrijpende verschillen tot gevolg:
· Nederlandse AOW: een volksverzekering op basis van woonjaren. Elk jaar buiten Nederland wonen levert een hiaat van 2% op.
· Belgisch pensioen: een beroepspensioen op basis van gewerkte jaren.
Tot voor kort bood het minimumgewaarborgd pensioen een vangnet, ongeacht of iemand alle jaren effectief gewerkt had.
De nieuwe Belgische nationale beleidswijziging maakt dat nu anders: alleen wie minstens 30 jaar effectieve arbeid kan aantonen, komt nog in aanmerking voor het volledige minimumpensioen.
De klos: Nederlanders in België die nu tussen wal en schip vallen
Voor veel Nederlanders die in België wonen, betekent dit dat ze noch in België noch in Nederland niet meer op een volwaardig pensioen kunnen rekenen.
· In België voldoen ze mogelijk niet meer aan de vereiste 30 effectieve werkjaren voor het minimumpensioen en krijgen daardoor slechts een pro-rata deel van hun beroepspensioen.
· In Nederland missen ze door hun verblijf in België AOW-jaren en krijgen dus geen volledige AOW.
Het resultaat is dat men, ondanks de Europese regels voor “totalisatie” (het meetellen van gewerkte jaren om drempels te halen), in beide landen geen recht heeft op een volwaardige eerste pijler (basispensioen).
De onhoudbare situatie
Deze situatie treft niet alleen klassieke arbeiders, maar Nederlanders die overal in België wonen, ook zij die daar al decennia een stabiel bestaan hebben opgebouwd. Hun inkomen daalt, ondanks jarenlang werken of bijdragen, vaak onder het bestaansminimum.
· In België vallen zij terug op de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO), een vorm van bijstand.
· In Nederland zouden zij enkel nog kunnen rekenen op de Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO), bijstand.
Wat ooit een opgebouwd pensioenrecht was, verandert nu dus in een bijstandsuitkering, met bijbehorende inkomens- en vermogenscontroles.
De conclusie
De Belgische nationale pensioenhervorming, met haar nadruk op effectieve werkjaren, heeft een buurland Nederland (Nederlandse Europese burgers) in een zeer kwetsbare positie gebracht.
Nederlanders die in België wonen of gewerkt hebben, verliezen deels hun AOW én komen niet in meer aanmerking voor een volledig Belgisch minimumpensioen.
Het gevolg is een verschuiving van pensioenrecht naar bijstand — een onbedoeld, maar reëel neveneffect van nationaal Belgisch beleid dat dringend de aandacht van beleidsmakers op zowel Belgisch als Europees niveau verdient.