Stopzetting uitkering Zweeds Garantipension bij emigratie naar buitenland

Door de Zweedse overheid is per 1 januari 2023 een ingrijpende maatregel getroffen betreffende het zogenaamde Garantipension. Vanaf genoemde datum zal het Garantipension niet meer worden uitgekeerd aan voormalig Zweeds ingezetenen, die Zweden als woonland hebben verlaten. Een nadere toelichting is hier op zijn plaats.

Hoofdlijnen Garantipension
Het Zweedse Garantipension is een minimum basispensioenvoorziening voor Zweedse ingezetenen die in het verleden geen of weinig pensioen hebben opgebouwd. Het is in “opbouw” enigszins vergelijkbaar met onze AOW, echter met enige elementaire verschillen. Om in aanmerking te komen voor een Garantipension moet men tenminste 3 jaar in Zweden hebben gewoond en voor een maximaal Garantipension moet men 40 jaar in Zweden hebben gewoond. Voor elk jaar woonachtig zijn buiten Zweden wordt 1/40e gekort. Ook de maximale uitkeringen uit het Garantipension zijn qua omvang vergelijkbaar met onze AOW. Tot zover de (globale) overeenkomsten met onze AOW.
Een belangrijk verschil is echter de inkomenstoets. Het recht op Garantipension vervalt als men uit andere pensioenen een inkomen heeft van circa €1.600 per maand als alleenstaande en circa €1.450 bij gehuwden. Bij lagere andere pensioeninkomsten wordt het Garantipension navenant gekort. Onder die andere pensioeninkomsten vallen ook pensioenen die elders zijn opgebouwd, bijvoorbeeld in Nederland, voordat men naar Zweden emigreerde.
Met eigen vermogen wordt geen rekening gehouden.

Stopzetting per 1 januari 2023
Per 1 januari 2023 is de uitkering van het Garantipension dus stopgezet voor voormalig gerechtigden die Zweden als woonland hebben verlaten. De maatregel treft dus ook Zweedse pensionado’s. Uit enige publicaties blijkt dat ongeveer 58.000 Zweden in het buitenland door de maatregel worden getroffen. Daarnaast zijn er de in Zweden voormalig ingezetenen met andere nationaliteiten, waaronder nogal wat Nederlanders, die zijn teruggekeerd naar hun oorspronkelijk woonland of zijn geëmigreerd naar bijvoorbeeld warmere streken. Ook voor hen komt een eventueel recht op Garantipension te vervallen.
De besluitvorming tot stopzetting van het Garantipension per 1 januari 2023 is gebaseerd op een arrest van het Europese Hof van Justitie uit 2017. Daarin is bepaald dat het Garantipension niet langer kon worden gekwalificeerd als een ouderdomsuitkering, maar als een bijzondere, niet op premiebetalende berustende, sociale verzekeringsuitkering. Om voor een dergelijke uitkering in aanmerking te komen, moet men woonachtig zijn in het land van toekenning. Zweden heeft de uitvoering van het arrest aanvankelijk uitgesteld, maar in juni 2022 heeft de Riksdag, het Zweedse parlement, bepaald dat het uitstel wordt ingetrokken per 1 januari 2023, met het voor velen toch rigoureuze gevolg. Formeel is nog wel krachtens art. 70 Vo883/2004 vereist dat het Garantipension wordt opgenomen in Bijlage X van de betreffende Europese verordening en dat is vooralsnog niet het geval. Dat kan overigens wel nog met terugwerkende kracht worden gedaan.
Nederlanders die in Zweden Garantipension hebben “opgebouwd” of dat nu nog doen, kunnen door de Zweedse maatregel wellicht bij terugkeer naar Nederland bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd financieel in de knel komen. Het gemis in opbouw van AOW door de buitenlandse jaren, zal in Nederland niet automatisch door middel van een aanvullende AOW-uitkering worden gecompenseerd. Dreigt men echter in Nederland onder het bestaansminimum te geraken, dan kan een beroep worden gedaan op de AIO-regeling als aanvulling op een gedeeltelijke AOW tot minimumbestaansniveau.
Landenvertegenwoordiger Zweden: Ton Pouwels