Beantwoording Kamervragen door Minister Bruins Slot
Daaruit:
Vraag 4 Deelt u de mening dat digitaal stemmen voor Nederlanders buiten Nederland veel voordelen zou hebben, zoals gemak en de zekerheid dat de stem (op tijd) aankomt? Antwoord vraag 4 Of een nieuwe wijze van stemmen in Nederland kan worden ingevoerd wordt beoordeeld in het licht van de waarborgen waaraan het verkiezingsproces moet voldoen, te weten transparantie, controleerbaarheid, integriteit, kiesgerechtigheid, stemvrijheid, stemgeheim, uniciteit en toegankelijkheid.4 Het introduceren van internetstemmen maakt het verkiezingsproces kwetsbaar voor cyberrisico’s waarbij er risico’s zijn voor deze waarborgen, zoals het stemgeheim, de stemvrijheid en de integriteit. Deze waarborgen wegen zwaar. Omdat bij het uitbrengen van de stem nu geen digitale middelen worden gebruikt, is er geen kwetsbaarheid voor digitale dreigingen en digitale risico’s. Bovendien is het stemproces achteraf controleerbaar (zie verder het antwoord op vraag 6).
Vraag 5 Welke stappen zijn er sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 gezet om het digitaal stemmen (vanuit het buitenland) mogelijk te maken? Antwoord vraag 5 Bij de evaluatie van de afgelopen Tweede Kamerverkiezing heeft mijn ambtsvoorganger de door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Kiesraad, VNG en NVVB opgestelde Verkiezingsagenda 2030 aan uw Kamer toegezonden met daarin mogelijke verbeteringen in het verkiezingsproces voor de komende jaren.5 In de Verkiezingsagenda 2030 zijn, mede gelet op hetgeen is toegelicht in de antwoorden op de vragen 4 en 6, geen voornemens opgenomen om stemmen via het internet (vanuit het buitenland) mogelijk te maken. Er zijn hiertoe dan ook geen stappen gezet.
Vraag 6 Kunt u aangeven waarom het op dit moment nog niet mogelijk is om digitaal te stemmen voor Nederlanders in het buitenland? Wat zijn de grootste uitdagingen om dit mogelijk te maken? Antwoord vraag 6 In juni 2018 heeft het kabinet een standpunt ingenomen over elektronisch stemmen.6 Het kabinet constateerde daarbij dat ten opzichte van enkele jaren daarvóór de risico’s hiervan zijn toegenomen. Het gaat dan om risico’s voor de waarborgen waaraan het verkiezingsproces moet voldoen, zoals het stemgeheim, de stemvrijheid en de integriteit. Omdat het uitbrengen van de stem niet via digitale middelen gebeurt, is er geen kwetsbaarheid voor digitale dreigingen en digitale risico’s. Bovendien is het stemproces achteraf controleerbaar. Het kabinet wil, gelet op de dreigingen die worden onderkend, die kwetsbaarheden niet in het stemproces introduceren. Dit standpunt is nadien herhaaldelijk bevestigd.7 Er is geen aanleiding dat standpunt te heroverwegen. Ik constateer dat ook in andere landen die conclusie wordt getrokken. In het voorjaar van 2020 heeft de Belgische overheid een studie laten uitvoeren naar de haalbaarheid van de invoering van internetstemmen.8 De studie is uitgevoerd door een consortium van universiteiten (Université libre de Bruxelles, Vrije Universiteit Brussel, KU Leuven, UCLouvain). Als onderdeel van de studie is gekeken naar de ontwikkelingen van internetstemmen in de recente jaren. Daaruit blijkt dat het aantal landen dat de stap naar internetstemmen heeft gezet, vrijwel nihil is. In de studie wordt geconcludeerd dat de komende jaren de stap naar internetstemmen niet moet worden gezet omdat: De veiligheidsgaranties niet voldoende zijn; De transparantie en de controleerbaarheid van de procedure niet gewaarborgd kunnen worden; De kosten, hoewel het moeilijk is deze precies in te schatten, hoog zullen zijn.
Vraag 8 Bent u bereid met uw Franse collega’s te spreken over digitaal stemmen, en informatie en ervaringen uit te wisselen? Antwoord vraag 8 Op Europees niveau worden kennis en ervaringen omtrent de organisatie van verkiezingen met elkaar uitgewisseld. Naar aanleiding van de covid-19 pandemie verkennen verschillende landen opnieuw de mogelijkheden en onmogelijkheden tot stemmen via het internet. Ontwikkelingen en ervaringen van de landen omtrent stemmen via het internet volg ik.
Vraag 9 Welke inspanningen verricht u om het aantal geregistreerde stemgerechtigde Nederlanders in het buitenland te verhogen? Bent u bereid te informeren welke inspanningen Frankrijk hiertoe verricht? Antwoord vraag 9 Een belangrijke stap in het verhogen van het aantal Nederlanders buiten Nederland dat zich als kiezer registreert was de invoering in april 2017 van de permanente registratie. Vanaf dat moment hoeft een kiezer buiten Nederland zich nog maar eenmalig te registreren en niet meer voor elke verkiezing opnieuw. Hij krijgt dan automatisch de stembescheiden voor elke verkiezing toegezonden. Sinds de invoering van de permanente registratie ontvangt iedere Nederlander die uit Nederland vertrekt, en bij vertrek een adres in het buitenland opgeeft, een brief van de gemeente Den Haag met het persoonlijke verzoek zich te registreren om te stemmen vanuit het buitenland. Daarnaast geeft de gemeente Den Haag, op grond van de Kieswet verantwoordelijk voor (het beheer van) de permanente registratie en voor het organiseren van de verkiezingen voor de kiezers buiten Nederland, op allerlei andere wijzen bekendheid aan de registratiemogelijkheid, onder meer via de website stemmenvanuithetbuitenland.nl, via advertenties in sociale media en waar mogelijk via verenigingen van Nederlanders in het buitenland. Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken zet zich ervoor in, al dan niet via het postennetwerk, om hieraan bekendheid te geven. Bijvoorbeeld via de website NederlandWereldwijd.nl en via de social-mediakanalen van de ambassades in landen met grote Nederlandse gemeenschappen. Ik ben graag bereid om via het ministerie van Buitenlandse Zaken te proberen te achterhalen welke inspanningen Frankrijk in dit verband verricht.
Vraag 10 Gaat u onderzoeken of, mede op basis van de ervaringen in Frankrijk, digitaal stemmen mogelijk te maken is voor Nederlanders in het buitenland? Antwoord vraag 10 Gelet op het kabinetsstandpunt omtrent stemmen per internet zoals verwoord in het antwoord op de vragen 4 en 6, ligt het uitvoeren van een dergelijk onderzoek niet in de rede en bestaat daartoe geen voornemen. Wel volgt het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties nieuwe ontwikkelingen binnen het verkiezingsproces nauwgezet, ook als het gaat om digitalisering. De hiervoor genoemde Verkiezingsagenda 203010 benadrukt in dat verband dat nieuwe innovatieve technologieën mogelijk een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van het verkiezingsproces en dat er onderzoek naar nieuwe technologieën dient plaats te vinden. Dit onderzoek wordt dit jaar opgestart. Bij de vraag of nieuwe technologieën kunnen worden ingevoerd, dienen steeds de waarborgen van het verkiezingsproces te worden betrokken.
Lees verder op:
Wat doen ze….. met die stem als het bij een niet sympathieker uitzoeker komt in Den Haag. Ik vertrouw het niet!
Je mag dus WEL met Digid je belastingen afhandelen, je zorg-gegevens inzien, maar voor STEMMEN met Digid gelden plotseling andere cyber risico’s?
Wat een waanzin.
Ik zou willen dat ze ook zo voorzichtig met de keuzes van de burgers om zouden gaan als het op regeren neer komt, maar nee, het stemmen zelf is veeeeel belangrijker dan het respecteren van de wensen van de burgers, dat doet er niet toe. Voorbeelden? Toeslagen affaire, veel te hoge inflatie, geen onderwijzers meer, te weinig IC bedden, zorgpersoneel voortdurend uitgekleed, hoogte van huren, Groningen, Stikstofcrisis etc. etc. etc. etc. De regering wil niks doen aan deze zaken, dus waarom eigenlijk nog op ze stemmen dan ?
Dus conclusie is eenvoudig, NIET meer stemmen. Heeft ook weinig zin meer vanwege het wonen in het buitenland.
De eventuele afhankelijkheid van het nl pensioen en aow, hebben we toch geen invloed op, we gaan mee met de massa in nl.
Het begint er op te lijken dat de overheid bang is om het stemmen makkelijker te maken.
Als er meer mensen gaan stemmen (mensen die geen zin hebben om naar een stembureau te gaan, Nederlanders in het buiten die de stemprocedure te moeilijk vinden om te doorlopen) zouden die misschien niet op de traditionele partijen stemmen, en dat is problematisch voor de zittende macht!
Ik denk niet dat de stemverhouding bij de huidige niet-stemmers in het buitenland veel zal afwijken van die van de wel-stemmers. Een indicatie daarvoor is het verschil in verdeling bij in het buitenland wonenden bij Europese parlementsverkiezingen en bij Nederlandse parlementsverkiezingen. Bij de eerste wordt ongeveer drie keer zo weinig gestemd door hen dan bij de Nederlandse. Het is echter niet zo dat bij de Nederlandse parlementsverkiezingen veel meer op niet-traditionele partijen wordt gestemd. Integendeel: in beide gevallen wordt door hen (meer nog dan bij Nederlandse ingezetenen) gestemd op middenpartijen, vooral: D’66, Groenlinks, VVD en PvdA.
Deze vier partijen (steeds de vier grootsten) haalden in het buitenland (althans stemmen via stembureau-buitenland in Den Haag) de volgende percentages van alle buitenland-stemmen: TK 2017: 72%, EurParl 2019 66%, TK 2021 64%.
Welke partijen blijken (relatief tov stemmen van ingezetenen) populair onder Nederlanders in het buitenland (bij de genoemde laatste 3 verkiezingen)? Dat zijn vooral: Groenlinks en D66; en in wat mindere mate: VVD, PvdA, Volt, PvdD en BIJ1.
Welke zijn juist minder populair onder Nederlanders in het buitenland? Dat zijn vooral CDA, PVV, FvD, SP,CU/SGP; en in wat mindere mate: 50PLUS, Denk, BBB en JA21.
Conclusie misschien: hoe internationalistischer een partij ingesteld is, des te meer populariteit onder Nederlandse kiezers in het buitenland?
Waar onwil is, is er geen weg.
En stemmers in het buitenland zijn maar goed voor 1 of 2 zetels, dus maalt men er niet om.
En weer een diskwalificatie van DIGID : wel moeten als dat “nodig” is van de ambtenaren, maar ongewenst als het faciliterend zou kunnen werken voor de individuele burger.
Liever lui dan moe ?
Ik denk dat de mensen wonende in het buitenland die de moeite nemen om het (best) ingewikkelde stemproces te doorlopen best op middenpartijen, zoals Jan de Voogd aangeeft, stemmen.
Echter als het stemmen, via bijvoorbeeld DigiD, heel makkelijk wordt gemaakt, vraag ik mij af of dan alle stemmen inderdaad bij middenpartijen (GroenLinks zou ik trouwens niet als middenpartij willen kwalificeren) zouden terecht komen.
Gezien wat er gebeurt in Nederland, zou BBB ook aardig wat stemmen kunnen genereren.